Franciscus is niet oud geworden, zo’n 45 jaar. Het was een vol leven, overvol zelfs, vol stil gebed en vol actie tegelijk, vol van de radicaliteit van het Evangelie. Hij was altijd onderweg met anderen, zijn broeders en zusters. Hij genoot van charmante en vertederende woorden en gebeurtenissen als mooie bloemen, maar was tegelijk ook een boetvaardig en ascetisch mens. Hij leefde zijn leven vanuit het ene en grote verlangen: zo letterlijk mogelijk Jezus te volgen, Jezus die zich niets toe-eigende maar zich leeg maakte van zichzelf om vol te raken van het geheim van Gods liefde. Dat geheim zocht hij, in alles en alles.

Hoe moet je God moet zoeken, hoe het geheím van God binnengaan. Het is een levensweg van loslaten, alles en alles, alleen dan vind je Hem, of liever: word je door Hem gevonden. Je vindt Hem niet op de manier waarop je naar iets buiten jezelf zoekt, iets kleins of groots, neen je vindt Hem doordat Gods domein opengaat in je hart, je hart dat weidser en weidser wordt doordat je je gaat ontdoen van je eigen gewichtigheid, van je dikke huid, van veel weten en willen weten, van de bekommernis om jezelf en van je behoefte om bij de oppassende en plausibele mensen te horen. Wanneer dat alles van je afvalt en je dus met grote kinderogen om je heen kijkt naar de wereld die van God is, dan word je vanzelf kleiner en kleiner, zo goed als niets, niets dan een pluisje in de wereld van weer en wind, en raak je vol van een grote eerbied voor alles en iedereen. Ja, jouw nietige mensenleven wordt dan zoiets als een loflied, want zo wordt er in je hart en van je hart uit in je mond een loflied gezongen op God, God die groter en tegelijk ook weer kleiner is dan jij en wie of wat dan ook. Zo zong Franciscus zijn levenslied, het Zonnelied.

Franciscus preekte voor de dieren, u weet het. Als kind vroeg ik mij af: hoe deed hij dat, wat zou hij gezegd hebben, zou het een preek geweest zijn zoals die van de pastoor, of zoiets als een catechismusles. Nu denk ik: Franciscus zong gewoon een lied over de liefde in zijn leven. In dat lied kwamen uiteraard ook dieren voor en die dieren begonnen als vanzelf met Franciscus mee te zingen. Dat lied werd in Franciscus’ hart gezongen, het lied van heel de schepping, van de ene wereld van God. Het lied dus ook van de mus die zingt: ‘ik ben een kruimeltje brood in de baard van de Jezus.’ Het lied van het roodborstje: ‘Ik ben een spatje wijn op Jezus’ avondmaalskostuum.’ En van de leeuwerik: ‘Ik ben de laatste adem van Jezus, recht de hemel in, ik klop daar op de deur tot er wordt opengedaan.’ Zo zong en piepte alles en alles met Franciscus mee, want hij was één van hen.

En dan denk ik ook en vooral aan de ezel. Franciscus was altijd met hem samen, thuis en op reis. Wanneer Franciscus sliep, at, liep of bad, dan sliep, at, liep en bad die ezel mee. Breeder ezel, de broeder bij uitstek met wie Franciscus onderweg door het leven God zocht om de weg naar de hemel te vinden. “Ik dank Jou God, Vader van hemel en aarde, dat Jij deze dingen hebt willen voorbehouden aan kinderen” bad Franciscus, Jezus achterna, en ook de ezel bad met hem mee, want Franciscus was overduidelijk een gelukkig mens, niets was van hem, hij was een gelúkkig mens omdat hij leven mocht in het domein van God.

Op het einde van zijn leven werd Franciscus min of meer blind. Pas toen kon hij zijn Zonnelied helemaal uitzingen. Franciscus sloot toen zijn ogen om dat alles nóg beter te kunnen zíen, hij hield van verwondering z’n adem in, begroette zuster dood, en zei tegen broeder ezel: ‘niet bang zijn, God is overal.’

André Zegveld